Podoski Mikołaj Kazimierz h. Junosza (zm. 1676), poseł na sejmy, podkomorzy różański i makowski, rotmistrz. Był synem Jana Marcina cześnika różańskiego w r. 1625, oraz Anny Marii, córki kaszt. ciechanowskiego Ludwika Krasińskiego (zob.). Służbę wojskową rozpoczął prawdopodobnie na pocz. 1656 r., zaciągając się do jednej z chorągwi jazdy tworzonych wówczas na północnym Mazowszu. W pierwszej ćwierci 1658 r. służył jako towarzysz w chorągwi kozackiej Janusza Wessla, woj. płockiego, z którą brał udział w walkach z wojskami szwedzkimi do końca t. r. Ponownie zaciągnął się w trzeciej ćwierci 1663 r.; służył w królewskiej chorągwi husarskiej pod dowództwem por. Aleksandra Ludwika Niezabitowskiego, star. lubelskiego. Brał zapewne udział w wyprawie zadnieprzańskiej 1663/4 r.; w kwietniu 1664 znajdował się ze swą chorągwią na leżach w Pawołoczy, a następnie walczył w rejonie Kaniowa. W r. 1665 brał udział w bitwie pod Mątwami (13 VII) w szeregach wojsk królewskich. Na jesieni 1666 znajdował się zapewne w obozie wojsk koronnych pod Krupą. Wyszedł ze służby wojskowej w pierwszej ćwierci 1667 r. w czasie redukcji armii koronnej.
Działalność polityczną P. rozpoczął od funkcji posła ziemi różańskiej na sejm 1659 r.; z sejmu tego został wybrany na deputata do komisji złożonej z przedstawicieli województwa mazowieckiego i płockiego oraz Prus Książęcych celem oszacowania szkód poczynionych w toku działań wojennych. Posłował następnie na sejmy 1661 i 1662 r.; był już wówczas chorążym różańskim. Z sejmu tego delegowano go do trybunału skarbowego naznaczonego na lipiec t. r. we Lwowie. Od r. 1665 tytułował się dworzaninem królewskim. Posłował z ziemi różańskiej na sejmy lat 1666 i dwukrotnie w r. 1668 (abdykacyjny i konwokacyjny). Na sejmiku różańskim z 21 IV 1668 szlachta nałożyła na P-ego obowiązek upomnienia się u Jana Sobieskiego o wynagrodzenie szkód poczynionych w ziemi różańskiej przez chorągiew kozacką Franciszka Dzieduszyckiego, star. żydaczowskiego. Z sejmu abdykacyjnego t. r. został wybrany na deputata do rewizji skarbu koronnego. W r. 1669 reprezentował ziemię różańską na sejmie elekcyjnym, był deputatem do układania paktów konwentów. Na sejm koronacyjny Michała Korybuta Wiśniowieckiego został wybrany na sejmiku różańskim, odbytym 20 VIII na mocy postanowienia sejmu elekcyjnego. Drugi komplet posłów wybrano 30 VIII na sejmiku zwołanym uniwersałem prymasa. W czasie rugów uznano za ważny pierwszy komplet posłów, a więc i P. utrzymał się przy poselstwie. Przed marcem 1670 został P. podkomorzym różańskim i makowskim. Posłował na sejm marcowy 1670. Na sejmiku generalnym mazowieckim w Warszawie został wybrany 21 VII 1671 na komisarza do zorganizowania wypraw dymowych w liczbie 39 żołnierzy pieszych «trybem cudzoziemskim» (na co otrzymał sumę 4080 zł) celem suplementowania regimentu piechoty niemieckiej generała majora Michała Żebrowskiego. Dn. 17 VIII t. r. szlachta ziemi ciechanowskiej wybrała go na identyczne stanowisko celem zorganizowania wyprawy swej ziemi w liczbie 108 żołnierzy pieszych. P. wywiązał się z nałożonego nań obowiązku, jednakże żołnierze ci nie brali udziału w kampanii 1671 r., bowiem przybyli po zakończeniu działań wojennych, po 20 X. Sejmik różański w laudach i instrukcjach sejmowych z 27 IV 1672 i z 27 IV 1673 prosił o wynagrodzenie starań P-ego w jego działalności wojskowo-organizacyjnej w r. 1671.
W r. 1672 P. był przywódcą szlachty różańskiej, szczególnie czynny w konfederacji gołąbskiej jako stronnik Michała Korybuta; został wówczas wybrany na komisarza do rewizji skarbu koronnego. Z tego też powodu P. nie był obecny na sejmiku różańskim w dn. 1 IX 1672. Przybył do ziemi zapewne w listopadzie t. r. i wziął udział w drugim sejmiku 28 XI, z którego został wybrany na sejmik generalny mazowiecki. W r. 1674 posłował na sejm konwokacyjny i został wybrany ponownie na deputata do rewizji skarbu koronnego. Był także na sejmie elekcyjnym i podpisał wybór Jana Sobieskiego wraz z ziemią różańską. W końcu 1673 r. przejął po Stefanie Zamoyskim stanowisko rotmistrza dawnej dymowej (województwa mazowieckiego i podlaskiego), a wówczas już komputowej chorągwi kozackiej; pod dowództwem porucznika Olbrychta Sosnowskiego brała ona udział w kampaniach 1674, 1675 i 1676 r. Ostatni raz posłował P. z ziemi różańskiej na sejm koronacyjny w Krakowie w r. 1676.
W r. 1665 król zezwolił P-emu na sprzedaż odziedziczonych po rodzicach dóbr: Ruda, Chrośla, Kawa, Stojadła, Arynów i Gamratka w ziemi czerskiej, Janowi Kazimierzowi Krasińskiemu, podskarbiemu kor. W r. 1673 P. ustąpił swych praw do wsi Milanowo w ziemi warszawskiej na rzecz Adama Mierzeńskiego, podczaszego zakroczymskiego, pod zakładem 15 000 zł. P. posiadał również dobra Oleszno w pow. chęcińskim, które w r. 1676 dzierżawił Gabriel Brzechwa, podczaszy warszawski. W r. 1668 P. zawarł umowę z Janem Karolem Romanowskim, chorążym chełmskim i rotmistrzem wojsk koronnych, na kupno dóbr: Bożydar, Rzecznia i kilku innych w ziemi chełmskiej za sumę 30 000 zł. Dobra te odziedziczyli po śmierci P-ego jego synowie, natomiast córki otrzymały w r. 1677 sumę spadkową po zmarłym ojcu w wysokości 50 000 zł. P. zmarł w jesieni 1676, przed 10 XII.
W małżeństwie z Teresą, córką Jana Tomasza Krzywczyckiego, star. chełmskiego (po śmierci P-ego wyszła powtórnie za mąż za Teofila Grzybowskiego, podkomorzego czerskiego; jej trzecim mężem był Andrzej Sługocki, chorąży chełmski), P. miał sześcioro dzieci: Barbarę, żonę Noskowskiego, Rozalię, Teofilę, Zuzannę, żonę Andrzeja Ledóchowskiego, Jana, sędziego różańskiego i makowskiego, marszałka sejmiku różańskiego w r. 1696, oraz Stanisława, wojskiego bracławskiego.
Braćmi P-ego byli: Florian, stolnik różański, Kazimierz Jakub, star. ciechanowski, oraz Paweł, poseł na sejmy w r. 1632 z województwa mazowieckiego i w r. 1674 z województwa krakowskiego, rotmistrz wybraniecki w l. 1673–6 i 1680–96.
Estreicher; Boniecki, III 34; Niesiecki; Uruski; – Gierowski J. A. Sejmik generalny Księstwa Mazowieckiego, Wr. 1968 zał. 3 s. 196; Ochmann S., Sejmy lat 1661–1662, Wr. 1977 (niesłusznie zwany Mikołajem Wawrzyńcem); Przyboś A., Konfederacja gołąbska, Tarnopol 1936; Wimmer J., Materiały do zagadnienia organizacji armii, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1961 VII 411; tenże, Wojsko polskie w drugiej połowie XVII w., W. 1965; – Diariusz kołowania i konfederacji pod Gołębiem i Lublinem w 1672 r. wraz z aktem konfederacji, Oprac. A. i K. Przybosiowie, Wr. 1972 (niesłusznie zwany Podowskim); Pisma do wieku Jana Sobieskiego, I cz. 2; Vol. leg., IV 625, 833, 1024, 1036, 1065, V 34, 37, 210, 246, 281, 314, 350; Zawadzki K., Historia arcana, Cosmopoli 1699 s. 76–77; – AGAD: Metryka kor., t. 203 k. 368–370, t. 206 k. 149v.–150, t. 210 k. 698–700, t. 211 k. 75–76, t. 398 k. 55–55v., s. 12 k. 76v., ASW, Dz. 85 nr 80 k. 149–159, nr 95 k. 18–31; B. Czart.: rkp. nr 165 s. 15–19, nr 170 s. 471; B. Ossol.: rkp. 2202 II k. 1–51; B. PAN w Kr.: Teki Pawińskiego, nr 8318 k. 25–26, nr 8337 k. 106–107, 116, 130–137v., 155v.–156, 157, 158, 161–165, 171–171v., 178v., 180–184v., 188, 198, 200, 201, 207, 212–214, 217–225, 228–236, 334–337; – Dembowski B., Rodowód i dzieje familii… Podoskich, mszp. w posiadaniu Marty Podoskiej Koch w Warszawie; – Kartoteka posłów sejmowych w Red. PSB.
Marek Wagner